पाणिनि महर्षि विरचिता अष्टाध्यायी
प्रथमाध्याये द्वितीयः पादः
गाङ्-कुटादिभ्योऽञ्णिन्ङित् । । १,२.१ । ।
विज इट् । । १,२.२ । ।
विभाषा-ऊर्णोः । । १,२.३ । ।
सार्वधातुकं अपित् । । १,२.४ । ।
असंयोगाल्लिट्कित् । । १,२.५ । ।
इन्धि-भवतिभ्यां च । । १,२.६ । ।
मृड्-अमृद-गुध-कुष-क्लिश-वद-वसः क्त्वा । । १,२.७ । ।
रुद-विद-मुष-ग्रहि-स्वपि-प्रच्छः संश्च । । १,२.८ । ।
इको झल् । । १,२.९ । ।
हलन्ताच्च । । १,२.१० । ।
लिङ्-सिचौ आत्मनेपदेषु । । १,२.११ । ।
उश्च । । १,२.१२ । ।
वा गमः । । १,२.१३ । ।
हनः सिच् । । १,२.१४ । ।
यमो गन्धने । । १,२.१५ । ।
विभाषा-उपयमने । । १,२.१६ । ।
स्थाघ्वोरिच्च । । १,२.१७ । ।
न क्त्वा स-इट् । । १,२.१८ । ।
निष्ठा शीङ्-स्विदि-मिदि-क्ष्विदि-धृषः । । १,२.१९ । ।
मृषस्तितिक्षायाम् । । १,२.२० । ।
उदुपधाद्भाव-आदिकर्मणोरन्यतरस्याम् । । १,२.२१ । ।
पूङः क्त्वा च । । १,२.२२ । ।
न-उपधात्थ-फ-अन्ताद्वा । । १,२.२३ । ।
वञ्चि-लुञ्च्य्-ऋतश्च । । १,२.२४ । ।
तृषि-मृषि-कृशेः काश्यपस्य । । १,२.२५ । ।
रलो व्-य्-उपधद्-धल्-आदेः संश्च । । १,२.२६ । ।
ऊकालोऽज्-झ्रस्व-दीर्घ-प्लुतः । । १,२.२७ । ।
अचश्च । । १,२.२८ । ।
उच्चैरुदात्तः । । १,२.२९ । ।
नीचैरनुदात्तः । । १,२.३० । ।
समाहारः स्वरितः । । १,२.३१ । ।
तस्य-आदित उदात्तं अर्ध-ह्रस्वम् । । १,२.३२ । ।
एक-श्रुति दूरात्सम्बुद्धौ । । १,२.३३ । ।
यज्ञ-कर्मण्य्-अजप-न्यूङ्ख-सामसु । । १,२.३४ । ।
उच्चैस्तरां वा वषट्कारः । । १,२.३५ । ।
विभाषा छन्दसि । । १,२.३६ । ।
न सुब्रह्मण्यायां स्वरितस्य तु उदात्तः । । १,२.३७ । ।
देव-ब्रह्मणोरनुदात्तः । । १,२.३८ । ।
स्वरितात्संहितायां अनुदात्तानाम् । । १,२.३९ । ।
उदात्त-स्वरित-परस्य सन्नतरः । । १,२.४० । ।
अपृक्त एक-अल्प्रत्ययः । । १,२.४१ । ।
तत्पुरुषः समान-अधिकरणः कर्मधारयः । । १,२.४२ । ।
प्रथमा-निर्दिष्टं समास उपसर्जनम् । । १,२.४३ । ।
एक-विभाक्ति च अपूर्व-निपाते । । १,२.४४ । ।
अर्थवदधातुरप्रत्ययः प्रातिपदिकम् । । १,२.४५ । ।
कृत्-तद्धित-समासाश्च । । १,२.४६ । ।
ह्रस्वो नपुंसके प्रातिपदिकस्य । । १,२.४७ । ।
गोस्त्रियोरुपसर्जनस्य । । १,२.४८ । ।
लुक्तद्धित-लुकि । । १,२.४९ । ।
इद्-गोण्याः । । १,२.५० । ।
लुपि युक्तवद्-व्यक्तिवचने । । १,२.५१ । ।
विशेषणानां च अजातेः । । १,२.५२ । ।
तदशिष्यं सञ्ज्ञा-प्रमाणत्वात् । । १,२.५३ । ।
लुब्योग-अप्रख्यानात् । । १,२.५४ । ।
योग-प्रमाणे च तद्-अभावेऽदर्शनं स्यात् । । १,२.५५ । ।
प्रधान-प्रत्यय-अर्थवचनं अर्थस्य अन्य-प्रमाणात्वात् । । १,२.५६ । ।
काल-उपसर्जने च तुल्यम् । । १,२.५७ । ।
जात्य्-आख्यायं एकस्मिन्बहुवचनं अन्यतरस्याम् । । १,२.५८ । ।
अस्मदो द्वयोश्च । । १,२.५९ । ।
फल्गुनी-प्रोष्ठपदानां च नक्षत्रे । । १,२.६० । ।
छन्दसि पुनर्वस्वोरेकवचनम् । । १,२.६१ । ।
विशाखयोश्च । । १,२.६२ । ।
तिष्य-पुनर्वस्वोर्नक्षत्र-द्वन्द्वे बहुवचनस्य द्विवचनं नित्यम् । । १,२.६३ । ।
ससूपाणां एकशेष एक-विभक्तौ । । १,२.६४ । ।
वृद्धो यूना तल्-लक्षणश्चेद्-एव विशेषः । । १,२.६५ । ।
स्त्री पुंवच्-च । । १,२.६६ । ।
पुमान्स्त्रिया । । १,२.६७ । ।
भ्रातृ-पुत्रौ स्वसृ-दुहितृभ्याम् । । १,२.६८ । ।
नपुंसकं अनपुंसकेन-एकवच्-च-अस्य-अन्यतरस्याम् । । १,२.६९ । ।
पिता मात्रा । । १,२.७० । ।
श्वशुरः श्वस्रवा । । १,२.७१ । ।
त्यद्-आदीनि सर्वैर्नित्यम् । । १,२.७२ । ।
ग्राम्य-पशु-सङ्घेष्वतरुणेशु स्त्री । । १,२.७३ । ।
इति प्रथमाध्याये द्वितीयः पादः
No comments:
Post a Comment