Saturday 12 May 2012

प्रथमाध्याये तृतीयः पादः 1-3

पाणिनि महर्षि विरचिता अष्टाध्यायी मध्ये
      प्रथमाध्याये तृतीयः पादः
भूवादयो धातवः   । । १,३.१  । ।
उपदेशेऽज्-अनुनासिक इत् । । १,३.२  । ।
हल्-अन्त्यम्  । । १,३.३  । ।
न विभक्तौ तुस्माः   । । १,३.४  । ।
आदिर्ञि-टु-डवः   । । १,३.५  । ।
षः प्रत्ययसय   । । १,३.६  । ।
दुटू   । । १,३.७  । ।
ल-श-क्वतद्धिते   । । १,३.८  । ।
तस्य लोपः   । । १,३.९  । ।
यथा-सङ्ख्यं अनुदेशः समानाम्  । । १,३.१०  । ।
स्वरितेन अधिकारः   । । १,३.११  । ।
अनुदात्तङित आत्मनेपदम्  । । १,३.१२  । ।
भाव-कर्मणोः   । । १,३.१३  । ।
कर्तरि कर्म-व्यतिहारे   । । १,३.१४  । ।
न गति-हिंसा-अर्थेभ्यः   । । १,३.१५  । ।
इतरेतर-अन्योन्य-उपपदाच्च   । । १,३.१६  । ।
नेर्विशः   । । १,३.१७  । ।
परिव्य्-अवेभ्यः क्रियः   । । १,३.१८  । ।
विपराभ्यां जेः   । । १,३.१९  । ।
अङो दोऽनास्य-विहरणे   । । १,३.२०  । ।
क्रीडोऽनु-सं-परिभ्यश्च   । । १,३.२१  । ।
समवप्रविभ्यः स्थः   । । १,३.२२  । ।
प्रकाशन-स्थेय-आख्यहोश्च   । । १,३.२३  । ।
उदोऽनूर्ध्व-कर्मणि   । । १,३.२४  । ।
उपान्मन्त्र-करणे   । । १,३.२५  । ।
अकर्मकाच्च   । । १,३.२६  । ।
उद्-विभ्यां तपः   । । १,३.२७  । ।
आङो यम-हनः   । । १,३.२८  । ।
समो गम्य्-ऋच्छि-प्रच्छि-स्वरत्यर्ति-श्रु-विदिघ्यः   । । १,३.२९  । ।
नि-सम्-उप-विभ्यो ह्वः   । । १,३.३०  । ।
स्पर्धायां आङः   । । १,३.३१  । ।
गन्धन-अवक्षेपण-सेवन-साहसिक्य-प्रतिथत्न-प्रकथन-उपयोगेषु कृञः   । । १,३.३२  । ।
अधेः प्रसहने   । । १,३.३३  । ।
वेः शब्द-कर्मणः   । । १,३.३४  । ।
अकर्मकाच्च   । । १,३.३५  । ।
सम्मानन-उत्सञ्जन-आचार्यकरण-ज्ञान-भृति-विगणन-व्ययेषु नियः   । । १,३.३६  । ।
कर्तृस्थे च शरीरे कर्मणि   । । १,३.३७  । ।
वृत्ति-सर्ग-तायनेषु क्रमः   । । १,३.३८  । ।
उप-पराभ्याम्  । । १,३.३९  । ।
आङ उद्गमने   । । १,३.४०  । ।
वेः पाद-विहरणे   । । १,३.४१  । ।
प्र-उपाभ्यां समर्थाभ्याम्  । । १,३.४२  । ।
अनुपसर्गाद्वा   । । १,३.४३  । ।
अपह्नवे ज्ञः   । । १,३.४४  । ।
अकर्मकाच्च   । । १,३.४५  । ।
सं-प्रतिभ्यां अनाध्याने   । । १,३.४६  । ।
भासन-उपसम्भाषा-ज्ञान-यत्न-विमत्य्-उपमन्त्रणेषु वदः   । । १,३.४७  । ।
व्यक्तवाचां समुच्चारणे   । । १,३.४८  । ।
अनोरकर्मकात् । । १,३.४९  । ।
विभाषा विप्रलापे   । । १,३.५०  । ।
अवाद्ग्रः   । । १,३.५१  । ।
समः प्रतिज्ञाने   । । १,३.५२  । ।
उदश्चरः सकर्मकात् । । १,३.५३  । ।
संस्तृतीया-युक्तात् । । १,३.५४  । ।
दाणश्च सा चेच्चतुर्थ्य्-अर्थे   । । १,३.५५  । ।
उपाद्यमः स्वकरने   । । १,३.५६  । ।
ज्ञा-श्रु-स्मृ-दृशां सनः   । । १,३.५७  । ।
न अनोर्ज्ञः   । । १,३.५८  । ।
प्रत्य्-आङ्भ्यां श्रुवः   । । १,३.५९  । ।
शदेः शितः   । । १,३.६०  । ।
म्रियतेर्लुङ्-लिङोश्च   । । १,३.६१  । ।
पूर्ववत्सनः   । । १,३.६२  । ।
आम्-प्रत्ययवत्कृञोऽनुप्रयोगस्य   । । १,३.६३  । ।
प्र-उपाभ्यां युजेरयज्ञ-पात्रेषु   । । १,३.६४  । ।
समः क्ष्णुवः   । । १,३.६५  । ।
भुजोऽनवने   । । १,३.६६  । ।
णे रणौ यत्कर्म णौ चेत्स कर्ताऽनाध्याने   । । १,३.६७  । ।
भी-स्म्योर्हेतुभये   । । १,३.६८  । ।
गृधि-वञ्च्योः प्रलम्भने   । । १,३.६९  । ।
लियः संमानन-शालीनीकरणयोश्च   । । १,३.७०  । ।
मिथ्योपपदात्कृञोऽभ्यासे   । । १,३.७१  । ।
स्वरित-ञितः कर्त्र्-अभिप्राये क्रियाफले   । । १,३.७२  । ।
अपाद्वदः   । । १,३.७३  । ।
णिचश्च   । । १,३.७४  । ।
सम्-उद्-आङ्भ्यो यमोऽग्रन्थे   । । १,३.७५  । ।
अनुपसर्गाज्ज्ञः   । । १,३.७६  । ।
विभाषा-उपपदेन प्रतीयमाने   । । १,३.७७  । ।
शेषात्कर्तरि परस्मैपदम्  । । १,३.७८  । ।
अनु-पराभ्यां कृञः   । । १,३.७९  । ।
अभि-प्रत्य्-अतिभ्यः क्षिपः   । । १,३.८०  । ।
प्राद्वहः   । । १,३.८१  । ।
परेर्मृषः   । । १,३.८२  । ।
व्य्-आङ्-परिभ्यो रमः   । । १,३.८३  । ।
उपाच्च   । । १,३.८४  । ।
विभाशाऽकर्मकात् । । १,३.८५  । ।
बुध-युध-नश-जन-इङ्-प्रु-द्रु-स्रुभ्यो णेः   । । १,३.८६  । ।
निगरण-चलन-अर्थेभ्यश्च   । । १,३.८७  । ।
अणावकर्मकाच्चित्तवत्-कर्तृकात् । । १,३.८८  । ।
न पादम्य्-आङ्यम-आङ्यस-परिमुह-रुचि-नृति-वद-वसः   । । १,३.८९  । ।
वा क्यषः   । । १,३.९०  । ।
ध्य्द्भ्यो लुङि   । । १,३.९१  । ।
वृद्भ्यः स्यसनोः   । । १,३.९२  । ।
लुटि च क्लुपः   । । १,३.९३  । ।

इति पाणिनि महर्षि विरचिता अष्टाध्यायी मध्ये
      प्रथमाध्याये तृतीयः पादः

No comments:

Post a Comment